Covid-19'un ilk vakaları, 2019'un sonlarında Çin'in Hubey eyaletine bağlı Vuhan kentinde ortaya çıktı. O dönemde sebebi bilinmeyen solunum yolu rahatsızlığı nedeniyle hastaneye başvuran hastalarla başlayan salgın, kısa sürede yayılma gösterdi. 2020 yılının başında, hastalıktan kaynaklı ilk ölüm kayıtlara geçti.
Virüsün Kaynağı ve Yayılma Süreci
Vuhan'daki bir deniz ürünleri pazarını ziyaret eden bazı kişilerde görülen hastalığın, yarasalarda bulunan bir beta koronavirüsün mutasyona uğramış bir türü olduğu tahmin edildi. Salgının ilk döneminde hastalık hakkında yeterli veri bulunmaması, virüsün Çin ve dışındaki yayılımını hızlandırdı ve uluslararası endişeyi artırdı.
Covid-19'un Dünyaya Yayılışı
Çin dışında tespit edilen ilk vaka, 13 Ocak 2020'de Tayland'da kayıtlara geçti. Bunu, 15 Ocak'ta Japonya ve yaklaşık bir hafta sonra ABD izledi. Fransa'da Vuhan'dan gelen üç kişide hastalığın tespit edilmesiyle Avrupa'ya ulaşan virüs, kısa sürede Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır ve Afrika kıtasında da görülmeye başlandı.
DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, 30 Ocak 2020'de Covid-19'un "Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu" ilan edildiğini duyurdu. Salgın, 11 Şubat 2020'de resmen "COVID-19" (Coronavirus Disease 2019) adını aldı.
Küresel Pandemi ve Tedbirler
11 Mart 2020'de DSÖ, vaka ve ölüm oranlarındaki hızlı artış nedeniyle Covid-19'u "küresel pandemi" olarak ilan etti. Aynı gün Türkiye'de de ilk vaka tespit edildi.
Salgının yayılmasını engellemek amacıyla pek çok ülkede toplu alanlarda maske kullanımı zorunlu hale getirilirken, iş yerleri ve okullarda uzaktan çalışma ve eğitim sistemine geçildi. DSÖ, 5 Haziran 2020'de yayımladığı raporda, kamuya açık alanlarda cerrahi maske kullanımının teşvik edilmesi çağrısında bulundu.
PCR testleri, kişilerin virüs taşıyıp taşımadığını belirlemek için yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Hijyen, sosyal mesafe ve karantina önlemleri, hastalığın kontrol altına alınması için kritik önlemler arasında yer aldı.
Mutasyonlar ve Aşı Çalışmaları
2020'nin sonuna doğru virüs mutasyona uğrayarak yeni varyantlar ortaya çıkardı. DSÖ, bu varyantları bulaşıcılık ve hastalık etkilerine göre "Endişe Verici Varyant" (VOC) ve "İzlenmesi Gereken Varyant" (VOI) olarak iki kategoriye ayırdı.
Alfa, Beta, Gama, Delta ve Omicron varyantları, "Endişe Verici Varyantlar" arasına dahil edildi.
Aşı geliştirme çalışmaları hız kazanırken, 2 Aralık 2020'de İngiltere, Pfizer ve BioNTech'in ortak geliştirildiği Covid-19 aşısına onay vererek, dünyada ilk defa bir Covid-19 aşısını resmen tescilledi.
Son Durum: Vaka ve Ölüm Sayıları
DSÖ verilerine göre, Covid-19 kaynaklı can kayıpları 7 milyonu aştı. Bu ölüm vakalarının yaklaşık 3 milyonu Amerika kıtasında, 2 milyondan fazlası ise Avrupa'da kaydedildi.
Salgın nedeniyle en fazla can kaybı veren ülkeler arasında ABD başı çekerken, onu Brezilya, Hindistan ve Rusya takip etti.
Covid-19 ile mücadele sürerken, dünya genelinde 13 milyardan fazla doz aşı uygulandı. Bugün itibariyle 94 binden fazla kişi aktif olarak Covid-19'la savaşıyor ve salgının başlangıcından bu yana toplam vaka sayısı 777 milyonu geçmiş durumda.
