Üniversite sınavına sayılı günler kala milyonlarca öğrenci hem akademik hem de duygusal olarak zorlu bir sürecin içinden geçiyor. Bu dönemde öğrencilerin en çok karşılaştığı duygulardan biri ise kaygı. Psikolog Yeşim Demir, sınav öncesi öğrencilerin kaygılarını yönetebilmeleri için dikkat etmeleri gereken noktaları anlattı.
KAYGI NEDİR VE NEDEN ORTAYA ÇIKAR?
Demir’e göre kaygı, bireyin hayatının çeşitli evrelerinde yaşadığı evrensel bir duygu. Gelecekte kötü bir olay olacakmış hissiyle ortaya çıkan bu duygu, kişide güvensizlik, kararsızlık, korku ve umutsuzluk gibi düşüncelere yol açabiliyor. Özellikle sınav gibi önemli bir olay öncesinde birey, yeterince hazır olmadığını veya başarısız olacağını düşündüğünde bu duygular daha da yoğunlaşabiliyor.
"SINAV KAYGISI BAŞARIYI ENGELLEYEBİLİR"
Sınava hazırlanma sürecinde bireyin içine düştüğü işlevsel olmayan düşünceler, yoğun bir kaygıya neden olabiliyor. "Sınavda başarısız olacağım", "Zaman yetmeyecek", "Her şeyi unutacağım" gibi düşünceler, öğrencilerin gerçek potansiyellerini ortaya koymalarını engelliyor. Demir, bu noktada sınava kalan günlerde zihinsel rahatlamanın önemine dikkat çekiyor.
PSİKOLOG YEŞİM DEMİR’DEN YKS ADAYLARINA ÖNEMLİ TAVSİYELER
Psikolog Yeşim Demir’in öğrenciler ve ailelere yönelik altı başlıkta sıraladığı öneriler şöyle:
1. Hayat Bu Sınavdan İbaret Değil
Her bireyin hayatındaki başarı yalnızca bu sınavla belirlenmez. Elbette YKS önemli bir adımdır ancak hayattaki tek başarı ölçütü değildir. Hedefe ulaşmak önemlidir ancak istenilen sonuç alınmasa bile yeniden denemek ve yeni yollar aramak her zaman mümkündür. Öğrenciler bu farkındalıkla sınava yaklaşmalı ve sınavın yaşamın tümünü etkilemesine izin vermemelidir.
2. "-Meli" ve "-Malı" Kalıplarından Kaçının
"Kendimi kanıtlamam için bu sınavda mutlaka yüksek puan almalıyım" gibi katı ve şartlı cümleler, öğrenciler üzerinde baskı yaratır. Bu tür düşünceler, kişinin kendi üzerinde gereksiz bir yük hissetmesine neden olur. Bunun yerine “Elimden gelenin en iyisini yapacağım” gibi daha esnek ve yapıcı düşünceler tercih edilmelidir.
3. "Ya Hep Ya Hiç" Anlayışını Bırakın
Özellikle ilk kez sınava giren veya önceki yıl başarısız olduğunu düşünen öğrencilerde “Bu sefer de olmazsa bir daha asla olmayacak” düşüncesi hâkim olabilir. Bu bakış açısı motivasyonu düşürür ve kaygıyı artırır. Oysa her sınav yeni bir fırsattır ve geçmişteki deneyimler geleceğe dair yeniden yapılanmanın parçası olabilir.
4. Kıyaslamadan Kaçının
Öğrenciler birbirleriyle ya da kardeşleriyle kıyaslandıklarında, bu durum özgüven kaybına ve kaygıya neden olabilir. Her bireyin hedefi, kapasitesi ve koşulları farklıdır. Tıp fakültesi isteyen bir öğrenci ile ön lisans programına hazırlanan bir öğrenci aynı şartlarda değildir. Bu nedenle bireyler hedeflerine göre değerlendirilmeli, her hayalin kendine özgü bir değeri olduğu unutulmamalıdır.
5. Sınavdan Bir Gün Önce Ders Çalışmayı Bırakın
Sınavdan bir gün önce zihinsel olarak dinlenmek, öğrencinin performansını olumlu etkiler. Uyku düzenine dikkat edilmeli, beslenme ihmal edilmemeli ve son gün sadece zihni rahatlatan etkinliklere odaklanılmalıdır. Yeni bilgi yüklemeye çalışmak yerine var olan bilgilerin yerleşmesine izin vermek daha doğru olacaktır.
6. Kendiniz İçin Sınava Girin, Başkaları İçin Değil
“Sen en iyisini yaparsın”, “Sana güveniyoruz” gibi iyi niyetli sözler bile öğrencide baskı yaratabilir. Öğrenci bu süreçte kendi iç motivasyonunu merkeze almalı ve çevrenin beklentileriyle değil, kendi hedefleriyle hareket etmelidir. Demir, “Kendinizi başkalarının gözünden değil, kendi potansiyelinize göre değerlendirin” diyerek bu düşünce kalıbından çıkmanın önemini vurguluyor.
SÖZÜN ÖZÜ: "CESARET KAYGININ İLACIDIR"
Psikolog Demir, yazısını cesaretin önemini vurgulayan şu sözlerle tamamlıyor:
“Cesaret korkudan daha heyecan vericidir ve uzun vadede daha kolaydır. Bir gecede kahraman olmak zorunda değiliz. Sadece birer adım, karşımıza çıkan her şeyle yüzleşerek, göründüğü kadar korkunç olmadığını görerek, ona göğüs gerecek güce sahip olduğumuzu keşfederek.”
YKS’ye hazırlanan tüm öğrencilere başarılar dileyen Demir, en önemli şeyin kişinin kendi gücüne inanması olduğunu bir kez daha vurguladı.
