Savur İlçesi, 1884 yılında kurulmuş bir yerleşim birimidir. Nüfusu 2010 yılı itibariyle 31.817'dir, ilçe merkezi nüfusu ise 7.170'dir.
Coğrafi olarak Savur, Mezopotamya'nın kuzeyinde konumlanmıştır. Doğusunda Şırnak, batısında Şanlıurfa il sınırı, kuzeyinde Diyarbakır, güneyinde ise Mardin ile komşudur. Mardin'in kuzeyinde yer alan ilçe, 1049 kilometrekarelik bir yüzölçümüne sahiptir ve il merkezine 47 km uzaklıktadır. İlçe, Mardin tarafındaki dağların sonlandığı bir tepe ile kuzeydeki doğal kaley arasında kurulmuştur, ortalama rakımı 900 m'dir.
Savur'un yüzey şekilleri sürekli olmayan sırtlar halinde ve sönmüş volkan kalıntıları şeklinde görünmektedir. İlçenin kuzeybatısındaki geniş düzlüklerde ise tahıl ekimi elverişli koşullarda gerçekleştirilir. İlkbahar yağmurlarının bol olduğu yıllarda iyi mahsul alınabilir. Ayrıca sulanabilir vadilerde genellikle sebze, meyve ve kavakçılık faaliyetleri yürütülmektedir.
Savur'un tarihinde Asur Kralı'nın (İ.Ö. 1300) kuzey Suriye'yi ele geçirdiği seferde Şaru kenti anılmaktadır. Asurlular döneminde Savur'dan Musul'a kavak ticareti yapılmaktaydı ve kavaklar Dicle Irmağı'na taşındıktan sonra Hasankeyf'e götürülerek pazarlanıyordu. Bu ticaret Savurlulara önemli gelir kaynakları sağlamaktaydı.
Pers döneminde Savur, Persia adıyla anılan körfezin doğusundaki bir eyaletti ve Ahamenidlerin yönetimi altındaydı. Med baskısı nedeniyle dağlara çekilen Savurlular, Kral Kinus liderliğinde Pers devletini kurarak bağımsızlıklarını ilan ettiler.
Orta Doğu ve Savur'un bulunduğu bölgeyi etkileyen Roma-Sasani çekişmeleri sırasında, Araplar sık sık bu bölgeye giriş çıkış yapmışlardır. Müslüman Araplar'ın İslam'ı bu bölgeye yayması, İslam İmparatorluğu'nun merkezi olacak olan bu coğrafyada önemli değişimlere yol açmıştır.
Savur, tarihi boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve çeşitli siyasi değişimlere tanıklık etmiştir. Bu zengin tarih, bugün Savur'un kültürel mirasını şekillendirmiş ve bölgeyi benzersiz kılmıştır.
Tarihi
Savur ilçesinin tarihi, Etiler'e kadar uzanmaktadır. Daha sonra Roma İmparatorluğu ve Bizanslıların hâkimiyetine geçmiştir. Sasaniler ve Melikşah'tan sonra XII. yüzyılda 300 yıl hükümdarlık süren Artukoğulları Savura hâkim olmuştur. Artukoğulları'ndan sonra Karakoyunlular ve Akkoyunlular bölgede hâkimiyet kurmuşlardır. Savur, Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı ülkesine katılmıştır. 1884 yılında İlçe statüsüne kavuşmuştur.
Savur'un Tarihi Dönemleri
Savur ilçesinin tarihi, aşağıdaki dönemlere ayrılabilir:
- Eski Çağlar Dönemi: Savur ilçesinin tarihi, Etiler'e kadar uzanmaktadır. Daha sonra Roma İmparatorluğu ve Bizanslıların hâkimiyetine geçmiştir.
- Orta Çağlar Dönemi: Sasaniler ve Melikşah'tan sonra XII. yüzyılda 300 yıl hükümdarlık süren Artukoğulları Savura hâkim olmuştur. Artukoğulları'ndan sonra Karakoyunlular ve Akkoyunlular bölgede hâkimiyet kurmuşlardır.
- Osmanlı Dönemi: Savur, Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlı ülkesine katılmıştır. 1884 yılında İlçe statüsüne kavuşmuştur.
Savur'un Tarihi Olayları
Savur ilçesinin tarihi boyunca yaşanan önemli olaylar şunlardır:
- MÖ 1300'lü yıllarda Asur kralı Adat Nirari'nin kuzey Suriye'yi aldığı seferde Şaru kentinden söz edilmektedir. Bu kentin Savur olduğu ileri sürülmektedir.
- İkinci Surnasirpal M.Ö . 883 - 859 yıllarında Şaru kentinde isyan çıktığını ve Habur a doğru yayıldığını saptamış ve Şaru ya gittiği araştırmacılarca da doğrulanmıştır.
- Savur'u içine alan kuzey Mezopotamya nın ilk tanınan halkı Huriler'dir. M.Ö 1300 yıllarında Asur kralı Adat Nirari nin kuzey Suriye'yi aldığı savaşta Şaru (savur)kentinden söz edilmektedir. Tur Abidini de savur geçidi yoluyla almıştır.
- Savur'un bulunduğu bölge, Roma ve Sasaniler arasında el değiştirmiştir.
- 1516 yılında Yavuz Sultan Selim döneminde Osmanlılar tarafından fethedilmiştir.
Savur'un Tarihi Yapıları
Savur ilçesinin tarihi yapıları şunlardır:
- Savur Kalesi: Savur ilçesinin merkezinde yer alan ve ilçenin en önemli tarihi yapılarından biridir.
- Romaniye Kilisesi: 12. yüzyılda Artukoğulları tarafından inşa edilmiş bir kilisedir.
- Mor Yuhanin (Dereiçi Köyü) Kilisesi: 13. yüzyılda inşa edilmiş bir kilisedir.
- Başkavak Köprüsü: 12. yüzyılda Artukoğulları tarafından inşa edilmiş bir köprüdür.
