Araştırmacı Yazar- Musa ÇELEBİ- 4 Yazı dizisinde Bismil’in Maden, Doğal afet ve depremselik, Akarsu, Meteorolojik, Toprak özellikleri, Tarımsal veriler ve hava kalitesi ele alacağız.
MADEN VE MİNERAL KAYNAKLARI
Diyarbakır İl sınırları içersinde Kocaköy-Katin, Bismil- Kastel, Eğil- Sarıcak ve Merkeze bağlı
Beykan, Kurkan Şahaban sahalarında zengin petrol yatakları mevcuttur.
DOĞAL AFET DURUMU VE DEPREMSELLİK
Bismil İlçesi T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından yayınlanan Türkiye Deprem Haritası’nda 2. Derece Deprem Bölgesi içinde kalmaktadır.
AKARSULAR
Bismil ilçesinin en önemli akarsu Dicle nehri olup, diğerleri onun kollarıdırlar. Güneye doğru akan Dicle Nehri, Diyarbakır’ın hemen doğusundan geçerek Fabrika Köyü civarında doğuya doğru yönelir ve ovayı doğu-batı yönünde kateder. Dicle Nehri, batıdan Devegeçidi ( Furtaşko ) Çayı ve Fabrika (Dankıran) Deresini, güneyden Karasu, Göksu, Seyhan ve Savur Çayları’nı, kuzeyden ise Ambar Çayı, Kuru Çay, Pamuk Çayı, Salat Çayı, ve en önemlisi Batman Çayı’nı alır. Bu kollardan Batman Çayı hariç, diğerlerinin suyu yazın çok azalır. Batman Çayı ise, Dicle’nin en büyük koludur. Malabadi Köprüsü’nden itibaren ovaya dahil olur. Güneye doğru akarak Bismil Zivi Köyü yakınlarında Dicle’ye karışır.
BİSMİL METEOROLOJİK ÖZELLİKLERİ
Bismil karasal iklim özellikleri hakimdir. Yazlar sıcak ve kurak, kışlar ise soğuk ve yağışlıdır. İklim, karasal özelliği kısmen değişmiş bir Akdeniz iklimi olarak da nitelendirilebilir. Sonbahar genellikle ilkbahardan daha uzundur. Gündüz ve gece arasındaki ısı farkları yüksektir. Bismil yaz mevsiminde sıcaklık 40°C'yi aşmakta, kışları ise, -10°C'nin altına düşmektedir. Yıllık ortalama yağış oranı 600 mm'dir. Haziran ile Eylül ayları arasında neredeyse hiç yağış yoktur. Yağışın 500 mm’si kış ve ilkbahar döneminde yağmaktadır. Geçmiş yıllarda ciddi kar yağışları rapor edilmiş ancak, son yıllarda buna rastlanmamıştır.
TOPRAK ÖZELLİKLERİ
İklim topografya ve ana madde farklılıkları nedeniyle Bismil’de çeşitli büyük toprak grupları olmuştur. İl Çevre Durum Raporu’ndan alınan bilgilere göre, Alüvyon topraklar Bismil’de daha çok dicle Nehri ve Batman Çayı boyunca uzanmaktadır. Kolüvyol topraklar Bismil ilçesinin her yerinde özellikle küçük akarsu vadilerinde bulunmaktadır. Kahverengi, Kırmızı Kahvarengi topraklar Bismil bulunmaktadır. Bismil 1. Sınıf arazi bakımında Türkiye’nin en büyük ilçesi konumundadır. 1. Sınıf arazi bulunmasına rağmen bahar aylarında yağışların az olması kuru arazi eken çiftçileri etkilemektedir. Bismillin sulama kanalların bitmesiyle ilçe deekonomik hamle gerçekleşir. İlçenin geliri 3 katlanabilir.
TARIM ALANLARI – BİSMİL’DE TARIMSAL VERİLER
2013 YILI TARIMSAL VERİLER
Tarımsal Nufus Sayısı | 85.000 kişi |
Toplam Yüzölçümü | 1.748.000 da |
Toplam Tarım Alanı | 1.530.000 da |
ÇKS’ ye Kayıtlı Çiftçi Sayısı | 5305 kişi |
ÇKS’ ye Kayıtlı Arazi Varlığı | 1.036.048 da |
BİTKİSEL ÜRETİM
İLÇEMİZDE YETİŞTİRİLEN BAŞLICA ÜRÜNLER ve ÜRETİM ALANLARI (da)
| |
Buğday (sulu) Buğday (kuru) | 216.800 520.000 |
Arpa | 106.000 |
Pamuk | 140.000 |
Mısır (Dane) Mısır (Dane II.ürün) Mısır ( Silajlık ) | 120.000 10.000 8.000 |
Mercimek (kırmızı) | 184.000 |
Toplam | 1304.800 |
2014 YILINDA YAPILAN DESTEKLEME ÖDEMELERİ
ÜRÜN
|
TUTAR (TL) |
Pamuk (2013 Ürünü) | 42.380.172 |
Mısır (2013 Ürünü) | 7.515.291 |
Hububat (2013 Ürünü) | 7.646.978 |
Mazot-Gübre ve Toprak Analizi | 10.859.980 |
Sertifikalı Tohum | 2.667.096 |
Tarımsal Yayım ve Danışmanlık | 373.000 |
TOPLAM
| 71.442.517 |
İLÇEMİZDEKİ HAYVAN VARLIĞI
Büyük Baş Hayvan Sayısı | 28.040 |
Küçük Baş Hayvan Sayısı | 38.604 |
Kümes Hayvanları Sayısı | 78.300 |
2014 HAYVANSAL ÜRETİM DESTEKLEMELERİ
DESTEK TÜRÜ |
İŞLETME SAYISI |
DESTEĞE TABİ (LT/ADET) |
DESTEK MİKTARI ( TL ) |
ÇİĞ SÜT DESTEKLEMESİ | 46 | 2.071.000 LT | 135.755 |
KIRMIZI ET ÜRETİM DESTEĞİ | 16 | 68 HAYVAN | 13.572 |
ANAÇ-MANDA DESTEĞİ (2013 ürünü) | 50 | 201 HAYVAN | 70.350 |
HALK ELİNDE MANDA ISLAHI (2013 ürünü) | 31 | 78 HAYVAN | 53.200 |
ANAÇ KOYUN-KEÇİ DESTEĞİ (2013 ürünü) | 196 | 38.604 HAYVAN | 761.280 |
BUZAĞI DESTEĞİ | 55 | 190 | 17.100 |
TOPLAM DESTEK | 819 |
| 1.051.257 |
MEVCUT TESİS DURUMU
SERA
SERA
|
SAYISI |
FAALİYET ALANI | TESİSLER HAKKINDA BİLGİ |
AÇIKLAMA |
Şirket
|
6
| Sofralık Domates ve Salatalık Üretimi | - İlki 2010 yılında kurulan seralar; %50 hibe %50 öz kaynakla kurulmuştur |
Faal Durumdadırlar. |
Kooperatif
|
9 | Sofralık Domates ve Salatalık Üretimi | - Tamamı kredi kaynaklı. İlk sera 2007, 2.si 2009, geri kalanlar 2010 yılında kuruldu. | |
Toplam Sera | 15 |
|
-257 da üzerine kurulu alanı kapsamaktadır. -İstihdam Sayısı: 450-500 Kişi
|
HAYVANSAL ÜRETİME YÖNELİK TESİSLER
HAYVANCILIK TESİSLERİ | SAYISI | TESİSLER HAKKINDA BİLGİ |
AÇIKLAMA | |
Süt ve Besi Sığırcılığı
| 10 Adet Bakanlık, 4 Adet SYDV, 1 Adet Özel Şirket 3 Adet GAP Süt Sığırcılığı destekli | 18 |
1584 Adet Sığır (faal İşletmelerin Hayvan Sayıları) |
6 Adet Faal Durumdadır.
|
Koyunculuk Kooperatifi | SYDV(Balcılar) | 1 | 800 Adet Koyun
| Faal Durumdadır. |
Toplam |
| 19
| İlki 2006 yılında kurulan tesisler her sene artarak 2014 yılında sayıları 19’e ulaşmıştır. 12’u Hayvan ölümleri nedeniyle faaliyetini bitirmiştir | 7 Adedi Faaldir. |
KANATLI HAYVAN TESİSİ
|
SAYISI |
FAALİYET ALANI |
TESİS HAKKINDA BİLGİ |
AÇIKLAMA |
Yumurta Tavukçuluğu |
1 |
Yumurta üretimi |
-Kapasitesi 30.000 adet tavuktur -Günlük 18.000 adet yumurta üretimi yapılmaktadır.
|
Tesis faaldir |
DİĞER TESİSLER
TÜRÜ
| SAYISI | FAALİYET ALANI |
TESİSLER HAKKINDA BİLGİ | AÇIKLAMA |
Çırçır ve Yağ Fabrikaları |
19 |
Pamuk Balyalama-Yağ ( 3 Adedi hem çırçır hem yağ üretimi yapmaktadır)
|
Fabrika Kapasitelerine göre sezonda ortalama 4.000 ton Pamuk balyalamaktadır. İstihdam Sayısı: 600-700 kişi (sezonda)
|
17’si Faal Durumdadır. |
Boru Fabrikası |
1 |
Boru İmalatı |
Sulama Sondaj-Doğalgaz Boruları İmalatı İstihdam Sayısı: 98 Kişi
|
Faal Durumdadır. |
Mısır Kurutma Tesisi
| 1 | Mısır Kurutma |
Yıllık 10.000 ton Mısır kurutma kapasiteli İstihdam Sayısı : 5-6 Kişi ( sezonda)
| Faal Durumdadır.
|
Mısır-Buğday Depolama Siloları |
3 |
Hububat (Buğday-Mısır) Depolama |
12.000 ton depolama kapasiteli İstihdam Sayısı: 5-6 Kişi (sezonda)
|
Faal Durumdadır. |
GIDA KONTROLLERİ
|
İşletme Sayısı
|
Gıda Üretim Yerleri | 21 |
Yem Satış Yerleri | 11 |
Gıda Satış Yerleri | 587 |
Toplam | 619 |
SULAMA KANALLARI
PROJE ADI
| PROJENİN BAŞLAMA ve BİTİŞ TARİHLERİ | PROJE TAMAMLANDIĞINDA SULAMAYA AÇILACAK ALAN |
BATMAN-SİLVAN SULAMA TESİSİ 2. KISIM | 1974-1989 | 40.400 da |
BATMAN SAĞ SAHİL SULAMA KANALI
| 1996- Devam ediyor. | 138.430 da |
KRALKIZI- DİCLE – CAZİBE SULAMASI 4. KISIM | 2009- Devam ediyor | 184.070 da |
BİSMİL’DE HAVA KALİTESİ
Bismil’de endüstriyel emisyon kirliliği yapan kuruluşların sayıları azdır. Bu durum ilçe düzeyinde hava kalitesini önemli ölçüde etkilemektedir. Kış mevsiminde özellikle Altıok mahallesinde kalorifer kazanlarında çıkan kömür dumanı halk sağlığı için tehlike arz etmektedir. İlçede Botaş doğalgaz boru hattı geçmesine rağmen, yetkililerin ve halkın talepleri olmaması nedeniyle ilçemize doğalgaz verilmemiştir. Altıok mahallesin de zamanında Belediyenin görevini yapmaması yeşil alan bırakmaması, imar alanında vatandaşın arsasının %90 kullanılması mahalleyi beton yığınına dönüştürülmüştür. Altıok mahallesi 2014 nüfusu 8.128 kişi mahallenin toplam alanı 260 dönüm, 1 dönüme düşen insan sayısı 30 kişi, verilere bakıldığında Bismil Altıok mahallesi 1 dönüme döşen insan sayısı bakımında İstanbullu geçmektedir. Mahalle çocukları Fatih mahallesinde bulunan okullarda eğitim görmektedir. Mahallede birkaç boş arsa kalmış olup, belediyenin o arsaları ücret karşılığında istimlâk edilmesi ve bos arsaları park, yeşil alan ve okullara ayrılması mahalleyi daha yaşanır hale getirebilir. Bismil Şentepe, Esentepe, Tekel, Seyrantepe mahalleleri en çok temiz hava solan mahallelerdir. Bismil-Diyarbakır yolu çırçır fabrikalarında hava siklonların olmaması çevreyi kirletmektedir. Çırçır fabrikaların toz siklonların takılması hava kirliliği azaltılacaktır.