Bu kıvrımlı alanlardaki Verto, Ziltek ve Derun derelerinin birleşmesiyle Melefiyata (Mollafeyyat) ve Memediyan çayları oluşmaktadır.
Genel topoğrafik eğimi doğrultusunda Diyarbakır havzasına yönelen bu iki yerel ana akarsu, birleşerek, Pamuk Çay adını almaktadır. Karahan Köyü idari sınırından itibaren Bismil ilçesi idari sınırına dâhil olmaktadır.
Yazın suyu önemli derecede azalarak kuruyacak duruma gelen Pamuk Çayı’nın, akımını etkileyen hatırı sayılır oranda pınarlar mevcuttur.
Tabaka ve yamaç kaynakları şeklinde ortaya çıkan bu pınarların da çoğu yaz mevsiminde kurumakta veya kuruyacak duruma gelmektedir.
Pamuk Çayı hangi köylerden geçer?
Erler (Sofya), Güroluk (Qeselê), Cumhuriyet, Tatlıçayır (Kerxazilka), Serçeler (Melefiyata), Çavuşlu (Çawîşlî), Başpınar, Aşağı Dolay (Fetl â jêr) ve Of (Ofê) köylerinin idari sınırları, neredeyse Pamuk çayının ana mecrasına-yatağına göre belirlenmiştir.
Bu köylerden geçerek Dicle nehrine kavuşan Pamuk Çayı, su toplama havzasının geniş olmasından dolayı önemli oranda alüvyal taşımaktadır.
İlçe merkezinin doğusunda yer alan Pamuk Çay Köprüsü’nün (Karaköprü) altından geçerek Korukçu (Qorıxçî) Köyü civarında Dicle nehrine katılan Pamuk çayının su potansiyeli, yöre ve bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak özellikle ilkbahar mevsiminde önemli seviyelere ulaşmaktadır.
Bismil’de akarsu ve göller
İlçemizden Dicle Nehri geçmekte olup, bu nehre irili ufaklı bir çok çay ve dere dökülmektedir. Bu çayların en önemlileri; Pamuk Çay, Göksu Çayı, Kurmuşlu Çayı, Kuru Çay, Ambar Çayı, Caferi Çayı ve Salat çayıdır.
Göl yönünden ise ilçemizin tek gölü mevcut olup, bu göl Çöltepe köyü yakınlarında bulunmaktadır. Çöltepe ile Gültepe arasında bulunan bu gölün kaynağı hakkında hiçbir bilgiye rastlanmamıştır.
Çakıllının güneyinde ikiz göl diye anılan iki göl daha mevcuttur. Derinliği, yer yer 15 metreye yaklaşan gölden sulama amacı ile yararlanılmaktadır.
