1936 Yılında Resmî gazetede yayınlanarak Diyarbakır’ın 6.cı ilçesi oldu.
OSMANLI KAYITLARINDA GEÇEN BİLGİLERİN SALNAMELERDE
Yaptığımız araştırmada, Osmanlı Kayıtlarına göre Bismil ismi nerede geliyor.
BİSMİL بسمل adı;
Bismil Nâhiye (1930) Kazâ (1936)
Bismil Köyün gerçek ismi;
(BASMİL ADINDA GELİR.) Basmil Oymağı neye denir?
Basmil köyü
"Oymak", Çukurlu yerde, boy, aile, köy, göçebe anlamı taşır.
Basmil oymağı yanı Çukurlu yerdeki göçebe köy manası taşıyor.
FELAT CEMİLOĞLUN’A GÖRE, BİSMİL KÖYÜ (ŞİMDİKİ İLÇE MERKEZİ KÖY İKEN) CEMİLOĞLU AİLESİNE AİTMİŞ;
Felat Cemiloğlu, 12 Eylül'de Diyarbakır askeri cezaevinde yaşadığı cehennemi Gazeteci Hasan Cemal’e anlatıyor.
Adım, Felat Cemiloğlu.
1928 Diyarbakır doğumluyum.
1982 yılında Diyarbakır E Tipi Askerî Cezaevi'nin 33 No'lu koğuşunda yaşadıklarım cehennemdi.diyor.
Ben sekiz yaşındayken, 1936'da bütün Cemiloğlu ailesi ve damatları, İskân Kanunu uyarınca değişik illere, Ordu'ya, Giresun'a, Samsun'a, Kastamonu'ya, Sinop'a, Lüleburgaz'a, Kırklareli'ne, Edirne'ye, Konya'ya, Denizli'ye
sürülmüşler.
Bizim aileye Ordu düşmüş.
Diyarbakır'ın en köklü ailelerinden biridir. Cemiloğulları. Yetmiş köyü varmış. Bazı köylerimizin isimlerini anımsıyorum: Karabaş, Köprübaşı, Ambar, Tavuklu, Şernami-Yeni Evler.
Sonra kaza olan Bismil de bir zamanlar, Cemiloğlu ailesinin köyüymüş. Biz Diyarbakır'dan Ordu'ya sürgün edildikten sonra bizim topraklara, köylere Bulgaristan'dan gelen muhacirler yerleştirilmeye başlanmış. Diye konuştu.
Cemiloğlu, Savaş sonrası 1948'de Amerikan Marshall Yardımı'yla birlikte sürgün kararı kalktı. İstanbul'a gittim. Sultanahmet'teki Yüksek Ekonomi ve Ticaret Okulu'nu bitirdim.
1977'de Demirel'in AP'sinden Belediye başkan adayı oldum. Mehdi Zana bağımsız olarak kazandı. 1989'da da Özal'ın ANAP'ından başkan adayı oldum. Dedi.
CEMİLOĞLU AİLESİ ORDU İLİNE DEVLET TARAFINDA YER VE KÖY VERİLİRKEN, BASMİL KÖYÜNE DEVLET TARAFINDA KAYYUM ATANDI
Bismil ilçe oldukta İlçeye yerleşen vatandaşlara devlet tarafında arsa ve tarla satıldı.
1937 yılı nüfus sayımında ilçe nüfusu 889 kişi idi.
İLÇENİN YAKIN TARİHİ:
Bismil bulunduğu bölge Jeopolitik olarak Diyarbakır’a 50 km uzak olması nedeniyle bir köy ilçe
1932 yılına kadar bugünkü adıyla Bakacak (Seyithasan) nahiyesine bağlı küçük bir köy olan Bismil, 1932 yılında Bakacak (Seyithasan) Bucağının Bismil'e taşınması kendisine bağlı 74 köy ve 889 nüfusu ile ilk Nahiye Müdürlüğü kurulmuş oldu.
İlçe bu statüsünü 1936 yılına kadar sürdürmüş olup bu tarihten sonra 3197 sayılı yasa ile Diyarbakır’ın altıncı ilçesi olmuştur.
İlçe statüsüne geçtiği 1936 yılında ilçenin ilk ve tek mahallesi Dicle Mahallesi iken 1937 yılındaki kurulan Altıok Mahallesi ile ilçede mahalle sayısı ikiye ulaşırken, Daha sonraki yıllarda Bozkurt ve Akpınar adında iki mahalle daha teşekkül etmiştir.
İlçenin Dicle nehri kenarında bulunması ve nehrin zaman zaman artan debisi nedeniyle su taşkınları yaşanmış, nehrin kenarında bulunan yerleşim yerleri ve sakinleri ilçe merkezine taşınmış ve mahalle sayılarında artış olmuştur.
Dicle nehrinin 1952 yılında taşması sonucunda Kurtuluş Mahallesi adında yeni bir mahalle daha oluşmuştur.
1963 yılında Dicle Nehrinin tekrar taşması ve evleri yıkılan vatandaşlar için Fatih Mahallesi adı altında yeni bir mahalle daha oluşmuştur. Daha sonra İlçeye gelen yoğun göç sonucunda Dumlupınar, Şentepe, Esentepe, Sanayi, Tekel, Seyrantepe adında mahalleler oluşmuştur.
İlçemizin isminin BESMELEYİ (Bismillahi Rahmani Rahim) çağrıştırdığı, yani BİSMİLLAH'ın ilk iki hecesi olan BİSMİL olması bizler için mutluluk kaynağıdır.
Farklı bir görüş dile getirmek isteyen yorumlara yazın ki; toplumda bilgilensin. Fakat tarih yazarken gerçekleri yazmak çok önemlidir.
Saygılar;
