Hazırlayan: Musa ÇELEBİ
Bismil ilçesine komşu olan Çınar ilçesi toprakların bir kısmı 2016 yılı ova yasasıyla Çınar toprakları, Bismilin ovası kapsamına alınmıştır.
Çiftçilerin çoğu ticareti Bismil ilçesinde yapılmaktadır. İnsanları Mert, dürüst ve dinine bağlıdır.
Çınar ne zaman ilçe oldu?
Önceleri adı Melkis olup merkezi daha sonra Hanakpınar Köyü yakınlarına taşınan ilçenin, 1937 den önce adı 'Akpınar' ve 'Hanakpınar' olarak bilinmekteydi.
Buram buram tarih kokan ilçe: Çınar
Mezopotamya'nın "altın üçgeni" olarak adlandırılan turizm güzergahının orta noktasında bulunan Diyarbakır'ın Çınar ilçesi, sahip olduğu kültürel ve doğal zenginlikleriyle ilgi çekiyor.
S.N MAHALLE ADI ESKİ DİLDE KÜRTÇE ADI
1 Ağaçsever mahallesi -Botıkan
2 Akçomak mahallesi -Barbaru
3 Aktepe mahallesi - Aktepe
4 Alabaş mahallesi -Alabaş
5 Alancık mahallesi -Koğan/Küxan
6 Altınakar mahallesi -Altunakar
7 Arafat mahallesi -Arafat
8 Aşağı mollaali mahallesi -Molalli
9 Aşağıkonak mahallesi -Xanik
10 Avdalı mahallesi -Bîranbazin
11 Ayveri mahallesi -Gökviran
12 Bağacık mahallesi -Bağacık
13 Ballıbaba mahallesi -Lüğüs
14 Başaklı mahallesi -Hücceti
15 Başalan mahallesi -Serikliyan
16 Bayırkonağı mahallesi -Navro
17 Belenli mahallesi -Ömerağa/Ömeran
18 Bellitaş mahallesi -Xeraba Sitil
19 Beneklitaş mahallesi -Kelediz
20 Beşpınar mahallesi -Beşpınar
21 Bilmece mahallesi -Gelbaran /Gülbaran
22 Bira mehmet ağa mahallesi -Mehemeağa
23 Boğazören mahallesi -Xarabe Beko
24 Bozçalı mahallesi - Dikini+Mollapolat
25 Bulutçeker mahallesi -Kobik
26 Cumhuriyet mahallesi -Cumhuriyet
27 Çakırkaya mahallesi -Delgur
28 Çakırtutmaz mahallesi -Mezrik
29 Çataltarla mahallesi -Bınamı
30 Çatmadal mahallesi -Çatmadal
31 Çeltikaltı mahallesi -Kübeyşi
32 Çınarköy mahallesi -ÇINAR
33 Çömçeli mahallesi -Husikan/Giregevir
34 Çukurbaşı mahallesi -Rubar
35 Demirölçek mahallesi -Kale-i Zerzevan
36 Dikmencik mahallesi -Kırkat/Harapkürt
37 Dişlibaşak mahallesi /Dişlibaşak
38 Düğrük mahallesi -Düğrük
39 Düzova mahallesi -Qerhêta
40 Ekinveren mahallesi -Baxtirî
41 Eski mahallesi -eskimahale
42 Fatih mahallesi -Fatih
43 Filizören mahallesi -Herzemi
44 Gazi mahallesi -Gazi
45 Göktepe mahallesi -Göktepe
46 Görece mahallesi -Görece
47 Gümüştaş mahallesi -Kirecini
48 Gürses mahallesi - Davudi
49 Halıören mahallesi -Xalıviran
50 Halkapınar mahallesi -Mübarekin
51 Harabe mahallesi -Haraba
52 Hasköy mahallesi -Hasköy
53 Höyükdibi mahallesi - Melkiş
54 İnanöz mahallesi -Kefri
55 İncirtepe mahallesi -Tell Arab
56 Karababa mahallesi -Geli
57 Karabudak mahallesi -Sipyak
58 Karaçevre mahallesi -Having
59 Karalar mahallesi -Karaali
60 Karasungur mahallesi -Şahinan
61 Kazıktepe mahallesi -Kazıktepe
62 Kılıçkaya mahallesi -Kerrik/Girik
63 Kırkağaç mahallesi -Kırağaç
64 Köksalan mahallesi -Toy
65 Kubacık mahallesi -Kubacık
66 Kuruyazı mahallesi -Caferik
67 Kutluk mahallesi -Qetin/Kıtın
68 Kuyuluhöyük mahallesi -Herbelü
69 Kürekli mahallesi -Kanisipi
70 Leblebitaş mahallesi -Çepniyan
71 Meydanköy mahallesi -Şorşup
72 Muratcık mahallesi -Pornak
73 Ortaşar mahallesi -Elvendi
74 Ovabağ mahallesi -Kılvan
75 Öncülü mahallesi -Xıtmiran
76 Özgider mahallesi -Özgider
77 Özyar mahallesi -Hatuni
78 Pembeviran mahallesi -Kormişeviran
79 Selyazı mahallesi -Meşitik
80 Sevindik mahallesi -Xacitan
81 Sırımkeser mahallesi -Xorxorik
82 Soğansuyu mahallesi -Kuştiyan
83 Solmaz mahallesi -Nive
84 Sürendal mahallesi -Celıkan
85 Şekerören mahallesi -Şekerviran
86 Şeyhçoban mahallesi -Şeyxçoban
87 Şükürlü mahallesi -Şikeftan
88 Taşhelvası mahallesi -Bedürlü/Bedro
89 Tekkaynak mahallesi -Tekkaynak
90 Tilver mahallesi -Gürco/Kürco
91 Toraman mahallesi -Hamrani/Hemrani
92 Yaprakbaşı mahallesi -Barê
93 Yarımkaş mahallesi -Kânipanik
94 Yazçiçeği mahallesi -Herberû
95 Yeni mahallesi -Yeni
96 Yeşil mahallesi -Yeşil
97 Yeşilbağ mahallesi -Yeşilbağ
98 Yeşiltaş mahallesi -Kurgun
99 Yıllarca mahallesi -Yıllarca
100 -Yukarıortaören mahallesi Ortaviran
101 Yuvacık mahallesi -Yuvacık
NOTLAR
Not 1- Aktepe köyü 1854 yılında bu köyde doğan Şeyh Abdurrahman Aktepi islami çalışmaları nedeniyle meşhurdur.
Not 2- Ortaşar mahallesi, Şükürlü mahallesi, Höyükdibi mahallesi, Türkmen köyleridir. Ballıbaba mahallesi Beğdili boyuna bağlı Türkanlı aşiretine mensup Türkmen köydür.
Not 3- Avdalı mahallesi, Alancık mahallesi,Bilmece mahallesi bazıları Metinan aşiretine mensup yerleşim olmuştur.
Not 4-Kelediz köyü; (eski Ovabağ bucağı) Harami kalesi Belki Kerdiz (Eşek hırsızı )
Not 5- Beşpınar köyü - 1951 yılında 36 Bulgaristan Türkü ailenin iskanı ile kuruldu. Ancak yerleşenlerin köydeki tarım ve hayvancılığın yetersiz kalması üzerine, Bursa ve Diyarbakır'a göçmesi üzerine, bazı Kürt aileler Beşpınar köyüne yerleşti. Köyde halen Bugar Türkü aileler vardır. Onlarda Kürtçe konuşuyorlar.
Not 6- Çınar mahallesi Çınar ilçesine adını veren asıl Çınar burasıdır. 20. yy başında yerleşik düzene geçmemiş göçebe aşiretlerin egemen olduğu bir bölgenin idari merkezi idi.
Not:7- Kale-i Zerzevan, Kale-i Zerzevan [Türkçe “Zerzevan kalesi”] Roma dönemine ait kent kalıntıları ve Mithra Tapınağı bulunur. 1967 yılına dek ören alanı içinde bulunan Kürt köyü şimdi Aşağıkonak köyünün güney mahalleine taşınmıştır. Definecilikle geçinirler.
Not 8-Yaprakbaşı Mahallenin Kürtçe ismi Barê dir. Eski bir köydür. Geçmişten gelen ve günümüzde halen kullanılan su sarnıçları, kaya oyularak yapılmış su kuyuları var. Sınırları içerisinde, güney tarafında kalan ve kuruluşu milattan önceye dayanan eski-antik bir yerleşim yeri olan “Dindola” bulunmaktadır. Ayrıca bölge illerinden ziyaret edilen Pir Abdal Türbesi (kabri) de buradadır.
Not 9- Han Akpınar köyü Cumhuriyetin ilk yıllarında Diyarbakır’a bağlı küçük bir köy iken 1935-1950 arasında Bulgaristan ve Kudüs’ten gelen göçmenlerin yerleştirilmesiyle büyüyüp 20.12.1938’de eski adı Melkiş nahiyesi olan Çınar ilçesi merkezi yapılmıştır. İlçeye adını veren Çınar köyü ilçenin batısındaki eski aşiret arazisindedir.
10- Ömeran Belenli köyü Kikan aşiretine mensup bir köydür. Kikan aşiretleri başarılı savaşçı bir Kürt aşiretidir.
ZERZEVAN KALESİ Roma İmparatorluğu döneminde "askeri yerleşim" olarak kullanılan ve yer altı tapınağı Mithras'ın da bulunduğu yaklaşık 3 bin yıllık Zerzevan Kalesi, son faaliyetini binlerce yıl önce gerçekleştiren 1957 metre yüksekliğindeki Karacadağ'dan çıkan lavların oluşturduğu ve yüzlerce volkanik mağaranın bulunduğu "Lav Yolu", Güzelşeyh Kasrı ve vadi yatağı boyunca ağaçlarla çevrili irili ufaklı onlarca şelalenin yer aldığı Karasu Çayı, Çınar'ın ziyaretçi çeken tarihi ve turistik mekanlarının başında geliyor.
KÜRTÇEDE DİYARBAKIR İLÇE ADLARI
Silvan / Farqîn
Dicle / Pîran
Eğil/Gêl
Kulp / Pasûr
Kocaköy / Karaz
Bismil / Bismil
Çermik / Çermûg (Çêrmûge)
Çınar / Çinar
Çüngüş / Şankuş
Ergani / Erxenî
Hani / Hêne (Hêni)
Hazro / Hezro
Lice / Licê
