Ergenlik Dönemi: Kimlik Arayışı ve Değersizlik Hissi
Ergenlik dönemi, bireyin kimlik arayışıyla dolu, karmaşık ve hassas bir süreçtir. Bu dönemde, gençler kendilerini tanıma, anlama ve kabul etme yolunda önemli adımlar atarken, içsel çatışmalar ve dışsal etkenler nedeniyle değersizlik hissine kapılabilirler.
Kusurluluk/Utanç Şeması: Değersizlik Duygusunun Temeli
Psikolog Duru Erdem'e göre, değersizlik duygusunun temelinde yatan önemli bir faktör, "kusurluluk/utanç şeması"dır. Bu şema, çocukluk döneminde yaşanan deneyimlerden kaynaklanıp ergenlikte daha da güçlenebilir. Aile içinde aşırı eleştiriye maruz kalan veya hoşgörüsüz bir tutumla yetişen gençler, kendilerini sürekli eleştirir ve kusurlarını abartarak değersiz hissedebilirler.
Değersizlik Duygusunun Sonuçları
Değersizlik hissi, gençleri depresif bir ruh haline sürükleyebilir ve yaşamlarını olumsuz etkileyebilir. Bu durum, aşağıdaki sonuçlara yol açabilir:
- Sürekli Eleştiri ve Kendini Küçümseme: Gençler, kusurlarını abartarak ve kendilerini sürekli eleştirerek başarılarını ve olumlu yönlerini görmezden gelebilirler.
- Depresyon ve Olumsuz Düşünceler: Değersizlik hissi, depresif ruh hali ve umutsuzluk duygularını tetikleyebilir.
- Başkalarını Küçümseme: Kendi değersizliklerini gizlemek veya üstesinden gelmek için, bazı gençler kendilerinden farklı olan veya kendilerini üstün gördükleri insanları küçümseyebilirler.
- İlişki Problemleri: Değersizlik hissi, insan ilişkilerini olumsuz etkileyebilir ve yalnızlık duygusuna yol açabilir.
Destek ve Öz Şefkat: Değerlilik Bilincini Arttırmak
Gençlere destek olmak ve onların değerli olduklarını hissettirmek son derece önemlidir. Kusurlarını kabul etme ve kendilerini sevme konusunda yardımcı olmak, kusurluluk/utanç şemasını yeniden yapılandırmalarına ve değerlilik bilincini geliştirmelerine katkı sağlayabilir.
Olumlu Geri Bildirim ve Başarının Vurgulanması
Gençlere kusurlarını kabul etme ve öz şefkat gösterme konusunda destek olmak, onları özel ve biricik varlıklar olduklarına dair inançlarını pekiştirir. Ayrıca, olumlu geri bildirimler vermek ve başarılarını vurgulamak da değerlilik bilincini geliştirmek için oldukça önemlidir.
