Binlerce yıldır birçok kuş türünün Afrika, Avrupa ve Asya'ya göç yolu üzerinde bulunan Anadolu toprakları, iklim değişikliği ve küresel ısınmaya bağlı kış aylarında sıcaklık ortalamalarında meydana gelen artış nedeniyle leyleklerin kalıcı yuvası haline gelmeye başladı.
Çok sayıda türün konaklama ve üreme sahası olan Dicle Vadisi, büyük leylek kolonilerine daha uzun süre ev sahipliği yapıyor. Vadide leylek yuvalarındaki yavru sayısında da artış var.
"Leylekler göç etmemeye başladı"
Bölgede 20 yılı aşkın süredir biyolojik çeşitlilik ve göçmen kuşlar üzerine çalışmalar yürüten Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ahmet Kılıç, Anadolu'da "yaz göçmeni" olarak kabul edilen leyleklerin sonbaharda da Nil Vadisi'ne doğru göç ettiğini belirtti.
5 bin kilometre yol katediyorlardı
Kılıç, göçmen kuşları 2002'den beri takip ettiklerini ifade ederek, "Leylekler yavaş yavaş göç etmemeye başladı. Bu başlangıçta birkaç bireydi. Sonrasında onlara ulaştı ve 2023'ün aralık ayında tespit edildi, 100'den fazla birey bu bölgede kalıyor. Bu kalma olayı adaptasyon olarak adlandırılabilir çünkü leyleğin göç etmesine neden olan soğuklar artık söz konusu değil. Kışın da bu bölgede yiyecek bulabiliyorlar. Leylek bundan dolayı göç etmiyor. 100'den fazla leyleğin bu şekilde burada yaşadığı belirlendi." dedi.
Göçmen kuşlarda genetik yapıya işlenen alışkanlıkların artık değiştiğini dile getiren Kılıç, daha önce leyleklerin 5 bin kilometre yol katettiğini belirtti.
"Leylekler artık yerli tür olarak kabul edilir"
Göç yolculuğunun oldukça zahmetli olduğunu ifade eden Kılıç, leyleklerin artık bu zorluğa katlanmadığını dile getiriyor.
Prof. Dr. Kılıç, "Genetik yapıda değişiklik oldu. Leylekler artık bölgemizde kalıyor, yerli tür diye kabul ediliyor. Dolayısıyla içgüdüsel olarak göç etme davranışı değişecektir. Beslenme alışkanlığı burada bulduklarıyla yetinerek, değişecektir. Yuva kurma süresi değişecektir. Bu değişiklikler yuva yeri seçimi ve kuluçkaya başlama süresine de etki eder." ifadelerini kullandı.
Bismil’de büyük bir koloni keşfedildi
Dicle Vadisi'nde yeni bir koloni keşfettiklerini belirten Prof. Dr. Kılıç, şunları söyledi:
"Sürekli takip ettiğimiz bölgenin hemen devamında büyük bir koloni daha keşfettik. Leylekler, buralarda nehre yakın yüksek gelirim hatları direklerini kullanıyor. Bu bölgede ağaçlar çok az, doğal bitki örtüsü step özelliği arz ediyor. Yüksek gerilim hatlarını kullanıyorlar ve bunlar da Dicle Nehri'ne paralel. Buralarda yaptıkları yuvalarda 5 yavruyu rahat yetiştirebiliyorlar. Çünkü sürekli yiyecek bulma ve bunları kısa sürede yakın mesafeden yuvaya taşıma imkanına sahipler. Bismil leylekleri, bu yönü ile Türkiye'deki diğer bölgelerden farklılık arz eder. Bu bölgede su samurları, sincaplar, tilkiler, domuzlar var. Eğer doğal ortam korunursa, zenginleştirilirse, bunların yaşama şansı devam eder. Biyoçeşitlilik çok önemli. Biyoçeşitliliğin olduğu yerde salgın hastalıklar, aşırı haşaratın verebileceği zararlar engellenir. Çünkü aşırı üreme sırasında kuşlar, böcekleri yiyerek kontrol altına alır. Fareleri, kuşlar diğer memeliler yiyerek kontrol altına alır. Bu yüzden bizim biyoçeşitliliği sürekli korumamız lazım."
