Bu özelliğinden ötürü özellikle 1960’lı yıllarda Bismil’in göz bebeği Bismil Çelik Spor’un Diyarbakır’daki futbol maçlarında Diyarbakırlılar mutlaka diğer ilçe takımları lehinde, Bismil Çelik Spor aleyhinde tezahürat yapıyorlardı. Ancak rahmetle andığımız Beşiktaşlı Have dayzanın (teyze) katıldığı maçlar farklı idi. Çünkü kimse Have dayzaya karşı çıkamıyordu.
Bismil şivesi ile ilgili ilginç bir hikaye
Bismil’in Farklı bir kültür ve lehçeye sahip olduğunu Batman’da yaşanmış fıkra gibi şu olayla tescil edebilirim. Geçmiş yıllarda Batman Petrol Rafinerisinde çalışan ve kulenin en üstünde çalışan Bismilli bir hemşerimizin elinden her nasılsa makara dişli zinciri kayınca aşağıdaki çalışma arkadaşlarını uyarma gereğini duyar ve aşağıya doğru şöyle bağırır.’’ Kaçın ula zincir PIRTI!!! ‘’ Bunu duyan Bismil’in yerlileri (Tezekli, Türkmenhacı, Köselli, Darlı vb.) hemen sağa sola kaçışıp, zincirin vereceği tehlikeden kurtuldular. Ancak Batmanlılar, Diyarbakırlılar ve diğer çalışanlar bu tehlikeden kaçamamış ve hastanelik olmuşlar. Kuledeki Bismilli, arkadaşlarını ziyaret için hastaneye gider, ancak arkadaşlarının protestosu ile karşılaşır. Çünkü kiminin kolu, kimini bacağı alçıdadır. Arkadaşları kendilerini niye uyarmadığını söyleyince, Bismilli hemşerimiz, “Sizi uyardım ya!!!.” Deyince arkadaşları “nasıl uyardın ne dedin?” Diye sorar. Bismil’li ‘’ZİNCİR PIRTI’’ dedim ya!!! İşte bu nedenle Bismilliler Azerbeycan ve Urfalılar ile çok iyi anlaşabiliyor.
‘’GEL, GELİYEM, GELİSEN, GELİLER, GELİYİĞ’’
Yine birgün bir Müfettiş denetleme ve rehberlik için Tezekli’deki (Aralık) okulunu ziyaret eder. Ders Türkçe ve ismin beş hali işlenmektedir. Öğretmen Karadenizli. Müfettiş bir öğrenciyi ayağa kaldırır ve GEL sözcüğünü isimin 5 haline göre çekimlemesini ister.
Öğrenci tam Bismil lehçesi ile;
‘’GEL, GELİYEM, GELİSEN, GELİLER, GELİYİĞ’’ Deyince öğretmen telaşlanır ve şöyle müdahale eder. Ben size böyle mi öğrettim. Demedim mi, diyeceksiniz ki;
‘’CEL, CELİRUM, CELİRSÜN, CELİLER CELİYÜRLER’’ Müfettiş gülümser ve şöyle der; “hocam sizin ki de doğru, öğrencilerin de.”
İşte bizi biraz gülümseten Bismil gerçeği ve Bismil lehçesi….
Devamı 8.yazı dizisinde.
Osman GÜLSEVEN
Eğitimci Yazar-Emekli Öğretmen
