Iğdır yöresine özgü olan bu lezzet, kendine has tatlarıyla dikkat çekmektedir. Iğdır'ın yöresel lezzetlerini tanıtmak için çaba harcayan Pınar Bindik (50), Iğdır kuymağını tanıtmak için çalışmaktadır. Iğdır kuymağı, un, yağ, tarçın ve su gibi ana malzemelerle hazırlanır ve lezzetiyle tekrar tekrar denemek istenir.
Karadeniz kuymağından farklı olarak, Iğdır kuymağı normal buğday unu kullanılarak yapılır. Buğdayın kendileri tarafından öğütülmesi, lezzetin daha iyi olmasını sağlar. İçerisinde tereyağı, katı yağ ve sıvı yağ gibi yağlar kullanılır, ancak peynir kullanılmaz.
"Kuymak"ta zerdeçal da kullanılır
Zerdeçal da kullanılan malzemeler arasındadır ve sağlık açısından önemlidir. Iğdır kuymağı, lohusa kadınların iyileşmesine katkı sağladığı için özellikle doğum sonrası lohusa kadınlar tarafından tercih edilir.
Pişirme süreci yaklaşık 45 dakika sürer ve yüksek ateşte başlayıp daha sonra kısık ateşte devam eder. Piştikten sonra üzerine nabat şekeri özütü, zencefil ve tarçın eklenerek servis edilir.
Kuymağın kökeni ve çeşitleri
Kuymak, Karadeniz Bölgesi'ne özgü bir yemektir ve Anadolu mutfağının önemli bir parçasıdır. Bu lezzet, Mısır unu, tereyağı ve genellikle minci veya telli peynir gibi tuzlu çökelekler kullanılarak yapılır.
Kökenbilimi, "kuyma" kelimesine dayanır ve döküm ya da dökme ekmek anlamına gelir. Kuymak, Trabzon'un orta kesimlerinde, Erzurum, Gümüşhane, Bayburt, Ardahan-Posof, Artvin'in iç kesimlerinde sıkça bulunur.
Trabzon'un batısında "yağlaş" olarak bilinirken, Trabzon'un doğusu, Rize ve Artvin sahilinde muhlama olarak adlandırılır. Çorum'da ise çökelek kullanılarak yapıldığı için sündürme olarak bilinir. Ayrıca, Trabzon'un Rumca konuşulan köylerinde ve Rize'nin Çamlıhemşin ilçesinde havits olarak da bilinir.
Mısır unu yerine bayat mısır ekmeği kullanılarak yapıldığında ise yöresel ağızlara göre cumur, çumur veya zumur olarak adlandırılır. "Çürük" olarak da adlandırılan kuymak, peynirin eklenmesiyle "peyniri çürütmek" olarak da anılır.
Kuymak, farklı bölgelerde farklı şekillerde yapılır. Örneğin, Artvin usulünde önce kaymak tencereye konur ve kaymak eriyip mısır unu eklenene kadar kavrulur. Trabzon usulünde yağ eritilip mısır unu ile kavrulduktan sonra su eklenir ve minzi peyniri veya imansız peynir ilave edilir.
Rize usulünde ise tereyağı eritilip mısır unuyla kavrulur, ardından kaynar su eklenir ve telli peynir ilave edilerek karıştırılır. Iğdır usulünde ise yağ eritilip sarıkök (zerdeçal) eklenir, sonra su, un ve tuz karışımı yavaşça dökülür ve karıştırılır. Pişince kepleme dökülerek servis edilir.
