Yazan Adnan Bozan Mali Müşavir
“Kayıt Dışı Ekonomi” kavramı Hazine ve Maliye Bakanlığının Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planında: “…resmi kayıtlarda yer almayan, yasal belgelere dayandırılmayan, yasal düzenlemeler çerçevesinde kontrolü yapılamayan ve milli gelir hesaplamalarına dâhil edilemeyen ekonomik işlem ve faaliyetlerin tamamı olarak tanımlanabilmektedir.”
Olması gerekenden daha düşük oranda KDV hesaplayarak fiş/fatura düzenleyen işletmeler bu yolla kendilerine haksız kazanç sağlarken Hazineye ise kayıp yaşatmaktadır. KDV’ yi daha az beyan etmekle yetinmeyenler ise bir adım daha ileri giderek ödemeleri eş, dost, akrabalarının banka hesaplarıyla tahsil etmekteler.
Ancak bu işler artık eskisi gibi kolay olmayacak, dijital çağda herkes ardında bir iz bırakıyor. Bakanlığın risk analiz sistemleri, şüpheli işlemleri incelemeye yönlendirdi bile.
Müfettişler bu ödemelerin ticari faaliyet kapsamında olduğu kanaatine ulaşırsa incelemede sorulacak ilk soru bu ödemeler için fiş/fatura gibi herhangi bir belge düzenlenip düzenlenmediği olacaktır. Söz konusu belgeler düzenlenmemişse ödemeler üzerinden KDV ile gelir/kurumlar vergisi hesaplanacaktır. Bu kadar da değil, bu kişiler Vergi Usul Kanunu’ na muhalefet nedeniyle hapis cezasına da çarptırılabilir.
Vergi Denetim Kurulu Danışma Komisyonu kararı gereği, “Kayıt dışı hasılatın tespit edilmesi durumunda, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 20 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 25 inci maddesi hükümleri göz önünde bulundurularak, aksi kanıtlanıncaya kadar kayıt dışı hasılatın Katma Değer Vergisi hariç bedel olarak dikkate alınacaktır.”
Örneğin,
Hesaba gelen ve vergilendirilmemiş 100.000-TL varsa (%20 KDV varsayımıyla) 20.000-TL KDV ile (%25 kurumlar vergisi varsayımıyla) 25.000-TL kurumlar vergisi hesaplanabilir. Ödenecek vergiler kadar da vergi ziyaı cezası olacağını hatırlatmalıyım. Düzenlenmeyen faturalar içinse her bir belge başına 3.400-TL’den az olmamak üzere işlem bedelinin %10’ u kadar özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
IBAN’ a alınan 100.000-TL için bu örnekte 45.000-TL vergi aslı, 45.000-TL vergi ziyaı cezası ve en az 10.000-TL özel usulsüzlük cezası olmak üzere toplam 100.000-TL faiz hariç bir ödeme çıkması mümkündür.
Ayrıca Vergi Usul Kanunu’ nun 359/a-1 maddesi uyarınca “defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler hakkında 18 aydan 5 yıla hapis cezasına hükmolunabilir.” Yani hesaplara gelen paraları vergi matrahı dışında bırakarak başkaca bir defter tutan, bilgisayar programıyla takip eden veya uygulama kullanan kişiler için hapis cezası mümkündür.
Özetlemek gerekirse IBAN incelemelerinde KDV, gelir veya kurumlar vergisi, geçici vergi cezası, gelir vergisi stopajı, vergi ziyaı cezası, gecikme faizi, özel usulsüzlük cezası olmak üzere yedi kalem ödeme ile hapis cezası çıkması muhtemeldir.
